ACTIVITEITEN > LABS

THEATERLAB

Theaterprofessionals zijn gewend om direct op de vloer te werken met verhalen, spel en theater. 

In een Lab voor theaterprofessionals kunnen makers, spelers en andere podiumkunstenaars dieperliggende vragen en thema's onderzoeken over het verhaal, personages, het script, plotlijnen, scène verloop etc.. Het kan bijvoorbeeld gaan om een dieperliggende motivatie, angst, geheim of drijfveren van een personage of om een visie of alternatieve plotlijn in het verhaal of scenario uit te proberen.

Mogelijke onderwerpen:

• ⁃ een personage, relatie tussen personages, ontwikkeling of verdieping van een karakter, dialoog of tekstinterpretatie;
• ⁃ dans, beweging, mise-en-scene, podium- en ruimtegebruik;
• ⁃ de samenwerking tussen spelers, makers en/of personages;
• ⁃ het regie- en productieproces.

Lab voor spelers

Acteurs en performers kunnen (via representanten) Karakteropstellingen inzetten bij onderzoek van het spelproces, voor karakterverdieping, tekstinterpretatie en dialoog, spelspanning en -ontspanning, ritmegevoel, ruimtegebruik, verbeeldingskracht, fantasie, creativiteit en naar spelplezier.

Ook specifiek de dieperliggende relatie van een speler of danser met zijn personage, zijn relatie met andere personages of elementen kunnen we met een opstelling onderzoeken.

Ook thema's rond het vakmanschap zijn interessant om met opstellingen te onderzoeken, zoals: blokkades en mogelijkheden ten aanzien van fysiek, expressie, stem en/of instrument), genre.

Lab voor makers 

Voorbeelden van toepassing van opstellingen bij performatieve maakprocessen:

• ⁃ vanuit opstellingen komen tot improvisatie (welk verhaal wil er vertelt worden?)
• ⁃ dramaturgie en mise-en-scène
• ⁃ de samenwerking stagneert
• ⁃ spel en werkelijkheid lopen door elkaar heen in de groep
• ⁃ de doelgroep onderzoeken
• ⁃ onderstromen in het verhaal
• ⁃ alternatief einde van een script verkennen
• ⁃ ondertekst bij acteurs
• ⁃ script interpretatie 
• ⁃ verschillende plotlijnen onderzoeken
• ⁃ onderzoeken van de relatie met het publiek, crew, cast of producent
• ⁃ onderzoeken van een volgende te nemen stappen voor het project of het repetitieproces
• ⁃ etc.

Ook choreografen, scenografen, musici, dirigenten, sprekers, zangers, dichters, schrijvers, sprekers en inspiratoren, decorbouwers, creatives, art directors etc. vinden in een Lab inspiratie bij hun werk en inzichten bij hun vragen. 

Voorbeelden van onderzoeksvragen

• ⁃ Wat is precies de relatie tussen mij en mijn instrument of vakgebied?
• ⁃ Wat is de relatie van het idee, concept of product, met de samenwerkingspartners, de doelgroep, koper, afnemer of producent?
• ⁃ Hoe verhoud ik mij tot het product en het product zich tot mij? Of de doelgroep, het publiek, afnemer of eindgebruiker, de samenleving, de wereld ... 
• ⁃ Wat straal ik uit? Wat wil ik uitstralen?
• ⁃ Welk verhaal wil ik precies vertellen? 
• ⁃ Wat is de intentie achter een scène of iedere scène? 
• ⁃ Welk verhaal wil precies verteld worden?
• ⁃ Welke vorm past het beste?
• ⁃ Help, hoe krijg ik grip op dit stuk!
• ⁃ Waar loopt mijn personage / ik voor weg?
• ⁃ Wat is het verhaal achter mijn keus, podiumwens of -angst? 
• ⁃ Wat is de haalbaarheid, blokkade of voortgang van een werk of project? 
• ⁃ Wat is de invloed van de samenwerking, marketing, opdrachtgevers of de media? 
• ⁃ Wat is de relatie tot persoonlijke, sociale, maatschappelijke of politieke thema's of context? 
• ⁃ Waar droomt mijn personage stiekem van?
• ⁃ Waar zit de kern van mijn podiumangst?
• ⁃ Autobiografie.

Procesopstellingen

Verder kunnen ook thema's en vragen op het gebied van professionele of persoonlijke ontwikkeling, of kwesties die in de groep aan de orde zijn omtrent groepsdynamiek en samenwerking, met Procesopstellingen worden onderzocht.

We werken dan meestal met representanten van buiten de groep. Die hebben geen (voor-) kennis van - en geen direct belang bij jullie groep.

Workshop voor scenarioschrijvers

i.s.m. Scriptbank >

SCHRIJVERSLAB

Tijdens een SchrijversLab onderzoeken we vragen, die je tegenkomt tijdens een schrijfproces. Waar de focus ligt is afhankelijk van de vraag. 

Tijdens een lab boren we een andere laag aan in het creatieve schrijversproces. Het thema, de karakters, het plot en ook elementen waar je als schrijver mee te maken hebt, of waar je tegenaan loopt, kunnen worden opgesteld, zoals je hoofdpersoon, het achterliggende idee, je writersblock, het publiek, je creativiteit, je producent, je verlangen, het succes etc. 

Een opstelling geeft de vraagsteller inzicht in zijn vraag en en nieuwe energie voor zijn werk. Voor representanten komt er bruikbaar materiaal naar boven over de psychologie van personages, plots en verhaallijnen in de projecten waar ze zelf mee bezig zijn.. Een opstelling is voor alle deelnemers een inspirerende, avontuurlijke en dynamische ervaring met een vaak verrassende uitkomst.

PRODUCTIELAB

Karakteropstellingen stimuleren eindeloos de creativiteit, ze stimuleren en laten onomwonden zien waar de schoen wringt of wat over het hoofd wordt gezien. Voor verschillende fasen van het productieproces zijn opstellingen behulpzaam zijn:

• Scriptschrijven

Karakteropstellingen is behulpzaam bij het schrijven van het script. Al tijdens eerste schrijfsessies werken we een aantal basisideeën uit door personages in een opstelling te plaatsen. Ook andere elementen plaatsen we er bij, bijvoorbeeld 'het publiek’, 'het conflict’, ‘de liefde’ of het geheim’. We stellen vragen als:

• ⁃ Wat maakt deze scene dramatisch sterker?
• ⁃ Wat zien we over het hoofd?
• ⁃ Wie/wat missen we?
• ⁃ Wat kunnen we beter weglaten?
• ⁃ Hoe krijgt een personage meer body? 

Verderop in het schrijfproces onderzoeken we de onderlinge relaties tussen personages, de relaties van personages met het thema, we voegen representanten toe of halen representanten weg en we verkennen hoe de personages elkaar beïnvloeden.

• Brainstormen, ontwikkeling van ideeën en concepten

De start van een nieuwe productie nodigt alle betrokkenen uit voor een frisse, open geest. Het is de start van een nieuw onderzoek, met een samenstelling van cast en crew, een nieuwe avontuur.

Al tijdens de brainstorm-fase kunnen we met een opstelling de eerste stappen of conceptplannen onderzoeken. Tijdens interventies in kleine opstellingen ontdekken we meer over de ideeën en de haalbaarheid van de plannen. Door de representanten te volgen zien we snel waar spanning zit en waar iets weg kan en waar we wat kunnen toevoegen. Zo ontstaat er boeiend, diepgaand materiaal voor een verhaal, script en personages. 

Op een diepere laag geeft een opstelling inzicht in deze nieuwe constellatie bijvoorbeeld:

• ⁃ Welk verhaal gaan we precies vertellen, wat is het thema, het plot?
• ⁃ Wie is het publiek of de doelgroep?
• ⁃ Hoe zetten we ons verhaal in de vorm?
• ⁃ Wie doen er mee?
• ⁃ Wie vragen we erbij? 

Naarmate het maakproces zich verder ontwikkelt, krijgen de verschillende betrokkenen steeds meer gevoel bij de productie en het maakproces. 

Een opstelling brengt ook een gesprek en het maakproces zelf verder op gang en geeft inzichten in de samenwerking en leerperspectieven van de groep en de groepsleden.

• Scriptlezingen

Weg van de tafel, gelijk op de vloer! Door tijdens eerste scriptlezingen een opstelling in te zetten, kunnen spelers direct een gevoel bij het stuk krijgen en zich daardoor makkelijker verbinden met het thema en de ideeën achter het stuk. 

De regisseur krijgt ondertussen veel informatie van zijn karakters, helderheid en inspiratie over de regieaanpak.

Opstellingen bieden bieden hier verder ook inzicht bij handeling, tekstinterpretatie, mise-en-scène, dialoog en rolbeleving en -verdieping.

• Casting

Het is ook goed mogelijk om een opstelling te doen voor casting. Wat voor type spelers hebben we nodig? Hoe versterken, inspireren of kleuren spelers of personages elkaar? 

• Eigen verhalen (solovoorstellingen, biografieën, documentaires)

Opstellingen bieden input en inspiratie bij ons onderzoek naar eigen verhalen. Representanten reiken nieuwe invalshoeken aan, geven ideeën voor plots, scènes, personages etc. We vinden een richting of een vorm voor een (auto-) biografie, gooien scènes om en krijgen soms wonderschone tekstsuggesties van onze representanten.

Lees ook: Coaching, persoonlijke portretten en autobiografieën

Een goed voorbeeld waar opstellingen werden ingezet voor een filmproductie was de film 'Das Leben der Anderen' uit 2006, van Florian Henckel von Donnersmarck. 

Ook de danser en choreograaf Pina Bausch gebruikte representanten bij haar choreografieën. Misschien niet verwonderlijk, omdat het systemisch werk oorspronkelijk is ontwikkeld in Duitsland. 

ORGANISEER EEN LAB

Deelnemers aan een Lab zijn: een vraagsteller (degene die een vraag of kwestie wil onderzoeken), representanten (optimaal is 9 à 16 personen) en een begeleider (Hans Jeths). Eventueel neemt ook een vakexpert deel, bijvoorbeeld een regisseur, scriptschrijver, choreograaf of dramaturg. De representanten komen uit het netwerk van de vraagsteller en/of uit het netwerk van de begeleider.

Tijdens het intakegesprek onderzoeken we gezamenlijk de situatie en de vraagstelling. Eventueel vertel ik een en ander over de achtergrond, de werking en de impact van een opstelling. Gezamenlijk onderzoeken we in hoeverre de methode en mijn werkwijze passen bij de vraagstelling en de situatie.

Een opstelling heeft vaak een grote impact. Vandaar dat een bijeenkomst, hoewel relatief kortlopend, zorgvuldig en compleet moet zijn. Om die reden is er vooraf een intakegesprek met de vraagsteller en eventueel samenwerkingspartners of direct betrokkenen. Eventueel organiseren we een informatiebijeenkomst om iedereen te informeren en voor te bereiden. Daarna vindt de bijeenkomst plaats en tenslotte, na aantal weken, is er een afronding met een nagesprek.

Wanneer we overeenkomen om een bijeenkomst te houden, dan bespreken we gelijk ook de vorm en uitwerking. Ook stellen we dan enkele voorwaarden vast, zoals de praktische informatie (locatie, tijd etc.), wel of geen representanten van buiten en wie er verder aan het traject deelnemen. Om veiligheid te garanderen en voor de juiste impact, moeten alle deelnemers vooraf voldoende geïnformeerd zijn over de strekking en de werkwijze van systemische werk.

Interesse?

In een oriënterend gesprek verkennen we de aanleiding of vraag. 

Ik kom graag in gesprek. Neem contact op:

hans@hansjeths.nl

06-397 828 55

SYSTEMIC COACHING

WORKSHOPS EN TRAININGEN